ارتباط موثر چیست؟
در این سری از مقالات، متوجه می‌شوید که ارتباط موثر چیست و موضوع ارتباط موثر و طرز داشتن ارتباطات موثر در زمینه‌های مختلف شخصی و شغلی را توضیح خواهیم داد؛ اما پیش از آن نگاهی به جزئیات خودِ موضوع ارتباط موثر ضروری است.
با وب‌سایت مدیرشاد همراه باشید.
ابتدا تعریفی ساده و کامل از ارتباط موثر
ارتباط موثر چیست؟
ارتباط موثر بهترین شکل ممکن برای تحقق یا رساندن پیام، هدف، نیت از طریق یک فکر یا ایده در جریان تبادل اطلاعات است.
به عبارت ساده‌تر، بهترین و راحت‌ترین راهِ دریافت منظور و مقصود یک شخص (فرستنده‌ی پیام) توسط شخص دیگر (گیرنده‌ی پیام) ارتباط موثر نام دارد.
اجزای یک ارتباط موثر از چه عواملی تشکیل می‌شوند
شخص یا منبعِ ارسال کننده‌ی پیام: این شخص یا منبع، با ارسال یک پیام ارتباط را آغاز می‌کند.
شخص یا منبعِ دریافت کننده‌ی پیام: شخص یا منبعی که پیام ارسال شده را می‌گیرد.
ارتباط موثر را باید از این جنبه‌ها بررسی کرد:
ویژگی‌های ارتباطات موثر
توانایی‌های مرتبط با داشتن ارتباطات موثر
اهمیت ارتباط موثر
موانع ارتباط موثر.
ویژگی‌های ارتباط موثر چیست؟
خواستن، گفتن و رفتار کردنِ بی‌هدف به‌تنهایی کافی نیست. کسی که می‌خواهد با دیگری ارتباطی مفید داشته باشد باید تمامی این موارد را مطابق با هدفی که دارد به کار بگیرد.
با توجه به همین نکته مواردی که باعث تأثیر بیشتر و موثر شدن ارتباط می‌شود عبارت‌اند از:
شفاف بودن: باید پیام و یا حرف شما چهارچوبی داشته باشد که سادگی و قابل فهم بودن آن را تضمین کند.
صحیح بودن: حرف و یا پیامی که به دیگری می‌گویید یا می‌فرستید باید درست و متکی به منبع یا دلیل معلوم باشد.
نباید در حرف یا پیام شما اشتباهات عمدی، غیرعمدی مثل خطاهای گفتاری، زبانی یا نوشتاری وجود داشته باشد.
کامل بودن: اگر حرف یا پیام شما ناقص باشد زیربنای غلطی برای ارتباط ایجاد خواهید کرد.
صریح و خلاصه بودن: برای این‌که افراد، تعبیرِ صریح و درستی از پیام یا سخن شما داشته باشند ضروری است صراحت و خلاصه بودن را در سخنان و پیام‌هایتان رعایت کنید.
اعتماد: باید نسبت به حرف یا پیام خود مطمئن باشید و این اعتماد در طرف مقابل هم ایجاد شود.
در نظر گرفتن سطح مخاطب: برای یک ارتباط خوب لازم است سطح آگاهی، سواد، عقیده، علایق، شرایط فیزیکی و محیطیِ موجود در هنگام ارتباط را در نظر بگیرید.
کسب اجازه از مخاطب: برای برقراری ارتباط مفید، ضروری است که به‌نوعی اجازه‌ی برقراری ارتباط را از مخاطبتان گرفته باشید. این کار، نزاکت و بینش مثبت و سطح بالای شما را نشان خواهد داد.
![]()
توانایی‌های برقراری ارتباطات موثر چیست؟
توانایی‌های برقراری ارتباطات موثر چیست؟مشاهده و بررسی: برای این که بتوانید در زمینه‌های مختلفِ برقراری ارتباط موفق شوید، باید همیشه در حال مشاهده و بررسی بوده و فردی جستجوگر باشید.
مهارت در سخن گفتن و محتوای پیام: صریح، ساده، زیبا و خلاصه حرف زدن و یا نوشتن، یکی از توانایی‌های بسیار مهم در برقراری ارتباط موثر است.
در این زمینه، توانایی‌های خود را تقویت کنید تا بتوانید بر روی مخاطب یا مخاطبانتان تأثیر مورد نظر خود را بگذارید.
مهارت در گوش دادن و درک کردن: یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که باید بیاموزید و آن را دست کم نگیرید مهارت و حتی می‌توان گفت هنر گوش دادنِ درست است.
باید بتوانید حرف یا پیامِ طرف مقابل را خیلی خوب شنیده و خیل خوب تعبیر و درک کنید.
داشتن هوش عاطفی: یکی از شاه‌کلیدهای ارتباط موفق، داشتن هوش عاطفی بالا و تحت تأثیر قرار دادن درونیِ انسان‌ها است.
کارآمد بودن: فردی که متکی به خود و کارآمد باشد در برقراری ارتباط با دیگران شانس موفقیت بیشتری خواهد داشت.
اعتماد و اتکای به نفس: مورد بسیار مهم دیگر برای ارتباطات موثر، داشتن اعتماد و اتکای به نفس در نزد فرد است. این معیار، باعث افزایش ارزش روابط شما با دیگران خواهد شد.
احترام و ادب: احترام به ارزش‌ها، باورها، بینش و افکار مخاطبتان یکی از ضرورت‌های ارتباط موفق است.
زبان بدن: بخش جدایی ناپذیری از یک ارتباط مفید، شامل پسندیده بودن ژست‌ها، حرکات فیزیکی، قیافه، طرز نگاه کردن و تماس چشمی، طرز نشستن یا ایستادن و مواردی مشابه است که باید به همه‌ی این نکته‌ها توجه داشته و در این باره آموزش‌های لازم را دریافت کنید.
انتخاب محیط مناسب: انتخاب محیط مناسب برای برقراری ارتباط با دیگر انسان‌ها هم یک توانایی محسوب می‌شود.
باید به وضعیت، اهمیت حرف یا پیامی که می‌خواهید بدهید و به طرز فکر و بینش مخاطبانتان اهمیت داده و نسبت به چنین مواردی، محیط مناسب برای ارتباط برقرار کردن موثر را انتخاب کنید.
گرفتن و دادن بازخورد: یک ارتباط مفید، همیشه رابطه‌ای دو طرفه است. به همین دلیل در این زمینه رد و بدل شدن بازخورد به‌طور دو جانبه توانایی مؤثری محسوب می‌شود.
لازم است پس از هر سخنتان به فرد مقابل اجازه دهید و حتی به‌نوعی او را تشویق کنید که به شما بازخورد بدهد و خود نیز در مورد سخنان و پیام‌های دیگران بازخورد بدهید.
![]()
اهمیت ارتباط موثر در کسب و کارها
خود کنترلی کارکنان: داشتن ارتباط خوبِ مدیریت با کارکنان باعث ایجاد نظمی خودکفا و خود کنترلی در بین کارکنان یک شرکت یا کسب‌وکار خواهد شد.
کارِ گروهی و حفظ روحیه: ارتباطات موثر، کار ایجاد گروه و کارِ گروهی را بسیار ساده کرده و شانس موفقیت کسب‌وکارها را بالا می‌برد.
رشد سازمانی: ارتباطات موثر، رسیدن به تصمیم‌گیری‌های درست را سهل‌تر می‌کند. ارتباط کسب‌وکار با مشتریان را محکم‌تر و بیشتر کرده و توانایی شرکت را برای حل مشکلات افزایش می‌دهد. به این ترتیب مقدمات رشد و گسترش کسب‌وکار شما فراهم می‌شود.
آسان شدن کارها: ارتباطات موثر در حقیقت، راه میان‌بری برای سریع‌تر و آسان‌تر انجام دادن کارهای کسب‌وکار از بازاریابی گرفته تا فروش است.
ارتباط خوب شما با کارکنانتان سطح کیفی کار و برخورد آن‌ها را برای درازمدت بالا خواهد برد.
افزایش اعتماد و تبادل اطلاعات کامل: وقتی اعتماد متقابل وجود داشته باشد تبادل اطلاعاتِ درست و کامل نیز در ادامه تحقق خواهد یافت و ارتباطات مفید، لازمه‌ی ایجاد چنین شرایطی در کسب‌وکارها است.
افزایش خلاقیت و نوآوری: کمک به کشف و رشد خلاقیت و نوآوری، محصول ارتباطات موثرِ مدیریت و کارکنان یک کسب‌وکار یا شرکت است.
کم شدن سوءتفاهم‌ها: گفتیم که یکی از شرایط ارتباط داشتن موثر، انتقال سخن یا پیام به‌طور شفاف و مختصر است. در این حالت، احتمال بروز سوءتفاهم بین کارکنان یک شرکت و حتی بین کارکنان و مشتریان، تقریباً به صفر می‌رسد.
رشد سازمانی: تمامی موارد گفته‌شده در نهایت، دست به دست هم داده و باعث رشد سازمانی خواهد شد.
![]()
موانع برقراری ارتباط موثر
موانع ارتباط برقرار کردن موثر می‌تواند از یکی از طرفین ارتباط یا از هر دو طرف باشد.
این موانعِ ارتباطی به سه گروه تقسیم می‌شوند:
موانع کلامی: انتخاب کلمات، تأثیر سرنوشت سازی در ایجاد روابط درست و مفید دارند. نوع کلمات و نیز نوع ارائه‌ی پیام نباید ناراحت کننده باشد.
انواع موانع کلامی در زمینه‌ی ارتباطات موثر عبارت‌اند از:
زبان: مثل استفاده‌ی بیش از حد از اصطلاحات فنی
کلمات نامفهوم: استفاده از کلماتی که دقیقاً قابل درک نباشند.
پراکندگی کلامی: وقتی حرف یا پیام کسی، حالتی پراکنده و در هم برهم داشته باشد، بدیهی است که ارتباط مؤثری برقرار نخواهد شد.
افراط در دادن اطلاعات: بمباران اطلاعاتیِ مخاطب یا سخن گفتن به مدت طولانی، نتیجه‌ی خوبی برای برقراری ارتباطات نخواهد داشت.
موانع پشت پرده: انسان‌ها دارای تفاوت‌های قومی، جنسیتی، فرهنگی و موارد دیگر هستند.
عقیده: گاهی عقیده‌یِ بخصوص یک شخص می‌تواند باعث برقرار نشدن ارتباط مفید با دیگری شود.
تفاوت‌های دموگرافیک: یعنی تفاوت‌های سنی، جنسیتی، فرهنگی و…
نبودِ چشم انداز یا تجربه‌ی مشترک: تجربیات هر انسانی نوع چشم انداز او به مسائل زندگی را می‌سازد. این زاویه‌ی دید نزد هر شخص می‌تواند متفاوت باشد و نادیده گرفتن این موضوع از جانب شما در ایجاد ارتباطات موثر می‌تواند تبدیل به مانع شود.
نتیجه گیری نکردن: برخی انسان‌ها روی عادت، بی‌صبر بوده و از هیچ صحبتی نتیجه‌ی لازم را نمی‌گیرند. این خصلت به برقراری ارتباط مفید و موثر صدمه می‌زند و باید از آن پرهیز کنید.
موانع فیزیکی و محیطی:
این موانع با وجود ساده به نظر رسیدن می‌توانند شکست هر مذاکره یا ملاقات و ارتباطی را رقم بزنند:
فاصله‌ی فیزیکی: در چنین حالتی چون نمی‌توانید زبان بدن و ژست‌های مخاطبتان را ببینید و از قسمت غیرکلامیِ ارتباط محروم هستید، امکان موفق نشدن در ایجاد رابطه بیشتر می‌شود.
سر و صدای زیاد یا صدای مزاحم
ضعف فیزیکی افراد یا معلولیت: مواردی مانند شنوایی یا بینایی ضعیفِ یکی از طرفین.
در این مقاله متوجه شدید که ارتباط موثر چیست و مواردی که خواندید یک چشم انداز کلی ولی ریز نگر درباره‌ی شرایطِ به وجود آمدن ارتباط موثر و سازنده بود.
در مقالات بعدی به جزئیات ارتباطات موثر در زمینه‌های مختلف خواهیم پرداخت.
منبع (ترجمه و تلخیص):