اصول اولیه‌ی ارتباط موثر
در مقاله‌ی اصول ارتباط موثر، علاوه بر موضوع‌هایی که با آن‌ها در مطلبی تحت عنوان «چند سرنخ برای ارتباط موثر با انسان‌ها» آشنا شدید؛ با تعدادی از مفاهیم پایه که در انواع ارتباطات انسانی کاربرد دارند نیز آشنا خواهید شد. با «مدیر شاد» همراه باشید.
اصول ارتباط موثر- موارد مقدماتی
مطلبی که تحت عنوان اصول ارتباط موثر، خدمتتان تقدیم خواهد شد، میزان تأثیر ارتباطات شما را با انسان‌ها تعیین می‌کند. درک این مفاهیمِ پایه، دشوار نیست ولی اجرای آن در عمل، نیاز به تمرین مداوم دارد. ما برای شرح اصول ارتباط موثر، مفاهیم پایه‌ایِ ارتباط سازنده را ازنظر: «چگونه؟ چرا؟ و چه زمان؟» بررسی خواهیم کرد.
ارتباط بین فردی اختیاری نیست: شخص می‌تواند مدام تلاش کند که با کسی ارتباط برقرار نکند ولی باید توجه داشت که ارتباط، به‌طورکلی، یک انتخاب نیست. درواقع، برای ما انسان‌ها هرقدر هم تلاش کنیم؛ عدم برقراری ارتباط، سخت‌تر از برقراری ارتباط است! حتی وقتی‌که با کسی ارتباط برقرار نمی‌کنیم؛ ناخواسته امیدواریم که احساساتی از قبیل خشم، ناراحتی، خجالت یا امثال آن را که از آن لبریزیم، به فرد یا افراد مقابل، انتقال دهیم.
نکته‌ای که نباید فراموش کنید این است که ما انسان‌ها با ارتباط غیرکلامیِ خود، رابطه‌ای واقعی‌تر و روراست‌تر برقرار می‌کنیم! هر حرکت بدن، هر تماس چشمی یا عدم تماس چشمی، طرز ایستادن یا نشستن و هر رفتار غیرکلامی ما نیز راهی برای برقراری ارتباط است. همین سیگنال‌ها و علایم را از سوی انسان‌های دیگر دریافت کرده و آن‌ها را تفسیر می‌کنیم (در مورد مراحل این موضوع، رجوع فرمایید به مقاله‌ی (ارتباط موثر، مقدمه‌ای بر ارتباطات)، تفسیر رفتارهای غیرکلامی فردی مقابل، مهارتی است که می‌توان آن را آموخت و میزان درستی تفسیر ما نیز بستگی به دانش، توانایی و تجربه‌ی ما در به‌کارگیریِ اصول ارتباط موثر خواهد داشت.
مرغ از قفس پرید!
اصول ارتباط موثر به ما می‌آموزد که در ارتباط بین فردی راه برگشتی وجود ندارد! شاید شما بابت حرفی که زده‌اید یا سکوت نابه‌جایی که داشته‌اید بتوانید عذرخواهی کنید؛ ولی باز قادر نخواهید بود سخنی را که گفته‌اید و یا سکوتی را که اختیار کرده‌اید؛ پس بگیرید.
نوع رابطه‌ی ما بر مبنای رفتارهای انسان‌ها تنظیم می‌شود، این نقطه‌های تقابل یا انطباق، بر مبنای موقعیت اجتماعی، دین، نژاد، سن و سایر عوامل موجود در خودآگاه و ناخودآگاه ما به وجود می‌آیند. ما اغلب با توجه به معیارهای گفته‌شده، افراد را به طرزی اغراق‌آمیز در ذهن خود کلیشه بندی می‌کنیم و بر اساس کلیشه‌هایی که ساخته‌ایم در مورد طرز فکر آن‌ها یا نتیجه‌ی نهایی صحبتی که با آن‌ها داریم به پیش‌داوری‌هایی دست می‌زنیم. این پیش‌داوری‌ها بر انتخاب کلمه‌هایی که در گفتگو با افراد به کار می‌بریم و حتی بر روی تُن صدا و لحن صحبتمان اثر می‌گذارد.
متأسفانه در اغلب موارد، پیش‌داوری‌های ما در مورد افراد، غلط است و ازاین‌رو از همان ابتدای امر، در برقراری رابطه دچار خطا می‌شویم و این امر، زنجیره‌ای از بازخوردهای غلط را بین ما و افراد دیگر به وجود می‌آورد.
اصول ارتباط موثر به ما می‌آموزد که تمامی روابط خود را با ذهنیتی باز آغاز کنیم. به‌جای این‌که چیزی را که انتظارش را دارید گفته شود بشنوید؛ به چیزی که واقعاً گفته می‌شود گوش کنید. (درباره‌ی افزایش مهارتِ گوش دادن، در مقالات بعدی بیشتر سخن خواهیم گفت.)
پیچیدگی بی‌پایان: هیچ ارتباطی ساده نیست. متغیرهای زیادی مانند زبان، عوامل زیست‌محیطی، حواس‌پرتی و سایر موارد، بر پیام‌های ارسالی و نیز دریافت و تفسیر آن‌ها تأثیر می‌گذارند. هر واژه‌ای نیز برای هر کس می‌تواند معانی دیگرگونه‌ای داشته باشد. پس ارتباط، امری بسیار سوءتفاهم‌پذیر است.
زمینه‌ی ارتباطات: برای پرهیز از هرگونه سوءتفاهم، باید زمینه‌ی ارتباط، به‌خوبی و به‌صورت مشترک از طرف تمام طرفین درک شود. به‌این‌ترتیب که همگی در مورد این‌که ارتباط برای چه برقرار شده است متفق‌القول بوده و به‌اصطلاح در این مورد، بر روی یک طول‌موج قرار داشته باشند. این موضوع، نخستین گام مهم در اصول ارتباط موثر است.
مشکلاتی که محتوای ارتباط موثر را تهدید می‌کنند:
زمان‌بندی: زمان‌بندی و زمانمند بودن، یکی از موارد اساسی در اصول ارتباط موثر است. برای هر ارتباط و گفتگویی باید مطمئن شوید که به‌اندازه‌ای صحبت درباره‌ی تمامی موضوع‌ها زمان اختصاص داده‌اید. به‌عنوان‌مثال، در مورد یک موضوع راهبردی در یک شرکت، در آخر وقت اداری و در طی چند دقیقه نمی‌توان گفتگو کرد و به نتیجه رسید.
مکان: انتخاب مکان‌های پرسروصدا، ناراحت‌کننده، شلوغ و یا فاقد امنیت لازم، مغایر با اصول ارتباط موثر است. همیشه باید درباره‌ی این موارد، دقت لازم را به خرج دهید، در غیر این صورت، حواس‌پرتی، همه‌چیز را خراب خواهد کرد.
چند اشتباه دیگر در اصول ارتباط موثر: همان‌طوری که توضیح دادیم ما انسان‌ها در مورد افراد، دست به کلیشه‌سازی‌های ذهنی می‌زنیم که اغلب یا غلط هستند و یا دقیق نیستند و به همین دلیل دچار پیش‌داوری یا مفروضاتی اشتباه می‌شویم.
در هنگام تلاش برای برقراری یک ارتباط موثر، با بررسی‌های لازم مطمئن شوید که:
• تمامی طرف‌های ارتباط، به‌خوبی می‌دانند که موضوع صحبت چیست.
• از نظرگاه و عقیده‌ی طرف مقابل درباره‌ی موقعیت موجود آگاه هستید.
• احساساتی نشده و نمی‌گویید که: ما راست می‌گوییم و آن‌ها اشتباه می‌کنند!
منبع (ترجمه و تلخیص):
https://www.skillsyouneed.com/ips/principles-communication.html
نام و عنوان عکس:
اصول ارتباط موثر
اصول ارتباط موثر- اصول اولیه