موانع ارتباط موثر- شناخت و راه‌حل

در مقاله‌ی موانع ارتباط موثر، در حقیقت، بخشی از مقاله‌ی چند سرنخ برای ارتباط موثر را که به عوامل تخریب‌کننده‌ی ارتباط اشاره داشت، به‌صورت موضوعی جداگانه و در تمامی ابعاد آن شرح خواهیم داد. با «مدیر شاد» همراه باشید.

 

موانع ارتباط موثر یعنی چه؟

صریح بودن پیام فرستند و دریافت درست آن از سوی گیرنده و ارائه‌ی بازخورد، نقش مهمی را در برقراری ارتباط موثر بازی می‌کند. موانع ارتباط موثر می‌توانند از علت‌های گوناگونی سرچشمه بگیرند. علاوه بر توانایی‌ها مختلفی که برای برقراری ارتباطی سازنده به آن‌ها نیاز داریم، باید از موانع ارتباط موثر نیز به‌خوبی آگاه باشیم. این موانع در تمامی مراحل ارتباط، امکان ظهور و ایجاد بدفهمی یا کج‌فهمی را در طرفین دارند. نتیجه‌ی آن نیز هدر رفتن زمان، پول و فرصت‌های بزرگ و کوچک در زندگی ما خواهد بود.

موانع مشترک ارتباط موثر

در تمامی زمینه‌های ارتباطاتیِ انسان‌ها موانع مشترکی وجود دارند که باید آن‌ها را شناخته و از به کار بردنشان پرهیز کنید:

• استفاده از اصطلاحات پیچیده، ناآشنا و یا فنی.

• وارد شدن در موضوع‌ها یا مباحثی که حالت «تابو» (پرهیزه) دارند.

منظور از کلمه‌ی تابو آن دسته از سخنان، رفتارها یا امور اجتماعی است که بنا بر رسم، آیین یا مذهب، ممنوع و یا قابل نکوهش محسوب می‌شوند. این موضوع یکی از موانع ارتباط موثر است که می‌تواند در زمینه‌های مذهب، سیاست، معلولیت‌های فیزیکی و ذهنی، جنسیت، نژادپرستی و یا هر عقیده‌ای که ازنظر یکی از طرف‌های ارتباط گیرنده غیرقابل‌قبول شمرده شود؛ وجود داشته باشد. هم‌چنین برخی انسان‌ها از صحبت در مورد احساسات خود گریزان هستند و این موضوع نیز برای آن‌ها حالت نوعی تابو دارد.

• حواس‌پرتی، بی‌علاقگی یا بی‌توجهی به گیرنده‌ی پیام.

• تفاوت در ادراک و دیدگاه افراد.

• معلولیت‌های جسمانی، مانند مشکلات شنوایی یا گفتاری و مانند آن.

• موانع فیزیکیِ ارتباطات غیرکلامی: در ارتباط‌هایی که به‌صورت رودررو نیستند؛ عدم امکانِ دیدن نشانه‌های غیرکلامی، حرکت‌ها و حالت کلی چهره و بدن افراد، می‌تواند از تأثیر ارتباط بکاهد، مانند مکالمه‌ی تلفنی، ارسال و دریافت پیام‌های الکترونیک و مانند آن‌ها.

• تفاوت زبانی و یا دشواری ناشی از عدم درک لهجه‌ی طرف مقابل.

• گرفتار شدن در دام پیش‌فرض‌های غلط یا استانداردهای کلیشه‌ای.

• داشتن توقعات و پیش‌داوری: انسان‌ها در اکثر موقعیت‌ها تمایل دارند که بیش‌تر از حرفی که در واقعیت زده می‌شود، آنچه را که می‌پسندند بشنوند و به همین دلیل به نتیجه‌گیری‌های غلط می‌رسند.

• تفاوت‌های فرهنگی: این موضوع یکی از موارد مهم در موانع ارتباط موثر است. زیرا در فرهنگ‌های مختلف، نحوه و محدوده‌ی بیان احساسات بسیار متفاوت است و به‌عنوان‌مثال، مفهوم حریم خصوصی در فرهنگ‌های گوناگون، فرق می‌کند.

شما به‌عنوان علاقه‌مند یا هنرجوی توانای فن ارتباطات، باید به‌طور پیوسته موانع ارتباط موثر را که شرح داده شد، کنترل کرده و با دادن بازخوردهای مناسب و بررسی بازخوردهای طرف مقابل، نقش موانع ارتباط موثر را در تمامی روابط خود به حداقل برسانید. برای سهولت کنترل، موانع ارتباط موثر را به‌صورت طبقه‌بندی‌شده شرح می‌دهیم:

طبقه‌بندی موانع ارتباط موثر

موانع زبانی

زبان و موضوع‌های مرتبط با توانایی گفتار می‌توانند مانع ارتباط موثر شوند. حتی امکان دارد که دو هم‌زبان نیز در مواجهه با اصطلاحی خاص به مشکل بخورند یا اصطلاحی محلی برای دیگری توهین جلوه کند.

موانع روان‌شناسانه

وضعیت و ویژگی‌های روانیِ طرفین ارتباط، بر چگونگی ارسال، دریافت و درک آن تأثیرگذار است. به‌عنوان‌مثال، کسی که دچار استرس است؛ امکان دارد که در پاسخ به یک پیام، نشانه‌هایی از استرسِ خود را بروز دهد.

خشم نیز یکی از موانع ارتباط موثر و جزو طبقه‌ی عوامل روان‌شناسانه است. مدیریت خشم، موضوعی جداگانه است که در مقاله‌های بعدی که در آن‌ها رفته‌رفته به جزئیات فنون مذاکره خواهیم پرداخت، شرح داده خواهد شد.

از دیگر موانع ارتباط موثر در بخش روانشناسی که بسیار هم شایع است، می‌توان به عزت‌نفس پایین در نزد برخی افراد اشاره کرد. این افراد از بیان احساس واقعی خود طفره می‌روند یا در هنگام سخن گفتن خجالت می‌کشند.

موانع فیزیولوژیکی

این موانع می‌توانند ناشی از وضعیت فیزیکی فرد باشند. به‌عنوان‌مثال، کسی که دچار ضعف شنوایی است در محیط پرسروصدا قادر به درک کامل سخنان طرف مقابل نخواهد شد.

موانع فیزیکی

نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که خودِ موضوعِ «فاصله» یکی از موانع ارتباط موثر از نوع فیزیکی آن شمرده می‌شود. به‌طورکلی فاصله‌ی کم‌تر، موجب امکان برقراری ارتباط بهتر است و نیز نیاز به استفاده از فنّاوری کم‌تری دارد. ایدئال‌ترین نوع ارتباط نیز ارتباط رودررو است.

با این‌که فنّاوری مدرن، در اغلب موارد به کاهش اثرات موانع فیزیکی کمک می‌کند، باید مزایا و معایب هر کانال ارتباطی را به‌خوبی درک کنید تا همیشه مناسب‌ترین کانال برای غلبه بر موانع فیزیکی را برگزینید.

موانع سامانمند (سیستماتیک)

موانع سیستماتیک می‌تواند ناشی از تعریف نشدن مسئولیت‌ها در یک سازمان و یا ناشی از سامانه‌های (سیستم‌های) اطلاعاتی ناکارآمد و یا کانال‌های ارتباطی نامناسب باشد.

موانع نگرشی

موانع نگرشی یکی از موانع ارتباط موثر است که شامل رفتار یا تصوراتی است که از برقراری ارتباط موثر فرد جلوگیری می‌کند، مانند درگیری‌های شخصیتی؛ مقاومت در برابر تغییرات و فقدان انگیزه.

لازم است که برای غلبه بر موانع نگرشی خود تلاش زیادی به خرج دهید تا قادر به برقراری ارتباط موثر شوید. هم‌چنین تلاش برای ارتقای هوش هیجانی از دیگر موارد مثبت برای ارتباط‌گیری است که در جایگاه خود به توضیح آن خواهیم پرداخت.

منبع(ترجمه و تلخیص):
https://www.skillsyouneed.com/ips/barriers-communication.html