یک روش سریع برای تصمیم گیری درست!
رهایی از قانون تأیید متعصبانه (Confirmation Bias)
تصمیم گیری درست یعنی موفقیت در همه چیز.
پس از توضیح قانون پارکینسون، قانون پارتو و قانون مورفی در مقاله‌های قبلی، در این مقاله به بررسی قانون تأیید متعصبانه (Confirmation Bias) که می‌تواند مانع تصمیم گیری درست در هر کاری شود؛ می‌پردازیم و راه رهایی از آن را توضیح می‌دهیم. با وب‌سایت مدیرشاد همراه باشید.
قانون تأییدِ (تصمیم گیریِ) متعصبانه چیست؟
قانون تصمیم گیری یا تأیید متعصبانه (Confirmation Bias) عبارت است از تمایل انسان در هنگام تصمیم گیری به انتخاب و جمع‌آوری اطلاعاتی که در مسیری هم‌سو با باورهای فعلی او قرار دارند.
با اطلاع از این قانون است که می‌توانیم درک کنیم که چرا امکان دارد دو نفر با ملاک قرار دادن یک سند، دو نظرِ مخالف باهم داشته باشند.
قانون تصمیم گیری متعصبانه بیشتر از همه در افرادی که عقاید ایدئولوژیک یا احساساتی خاص دارند مشاهده می‌شود.
جالب این است که این خطا می‌تواند در انواع تصمیم گیری‌ها اتفاق بیفتد و ربطی به نوع تصمیم گیری ما (تصمیم گیری بر اساس زمان، بر اساس میزان تفکر و بر اساس پیچیدگی) ندارد.
آگاه بودن از مضرات تصمیم گیری و تأیید متعصبانه از آن رو برای ما لازم است که در هنگام تصمیم گیری درست نیاز به بررسی بی‌طرفانه‌ی دلایل و شواهد داریم و اگر اسیر قانون تأیید متعصبانه شویم در تصمیم گیری‌های خود دچار اشتباه خواهیم شد.
لازم است در جریان هر نوع تصمیم گیری، فقط اسناد و دلایل مطابق با میل، احساس یا عقیده‌ی خود را نبینیم و به مواردی که نظر مخالف با نظر یا احساس درونی ما را تأیید می‌کنند نیز توجه داشته باشیم.
تاریخچه‌ی قانون تأیید متعصبانه
از لحاظ روانی آرزوی محق بودن در تمامی انسان‌ها وجود دارد و هر انسانی در هر موضوعی آرزو دارد که محق شناخته شود.
هرچند آرزوی محق بودن نوعی تشنگی برای حقیقت است ولی همین آرزو گاه باعث می‌شود که از تصمیم گیری درست غافل شویم و نتوانیم مسائل و موارد را درست ارزیابی کنیم.
نشانه‌ای از این قانون در یکی از متن‌های یونان باستان به نام «تاریخ جنگ‌های پلوپونز» وجود دارد اما پیدایش شکل امروزیِ این قانون مربوط به سال ۱۹۶۰ است که طیِ آن تأثیر تمایلات درونی انسان در انتخاب تعداد بیشتری از اسناد و دلایلی که با احساس یا عقیده‌ی او نزدیک‌تر باشند؛ مطرح شد.
شاید برای رسیدن به تصمیم گیری درست است که کارآفرین مشهور «وارن بافت» (Warren Buffett) می‌گوید:
«بهترین کاری که نوع بشر می‌تواند انجام دهد بررسی تمامی اطلاعات جدید است تا افکار قبلی او اصلاح شود یا سالم بماند.»
سؤال این است که چرا هر انسانی کمابیش میل دارد اسناد و دلایل را بر طبق آنچه درست می‌داند تعبیر کند؟
جواب این است که برای تصمیم گیری درست بخصوص هنگامی که مدارک و معیارهای مبهم یا پیچیده‌ای مطرح باشند انرژی ذهنی زیادی لازم است.
موضوع مهمی که باید بدانید این است که ساختار و طرز کار مغز انسان طوری است که برای حل مسائل مختلف، ابتدا راه‌های میان‌بر و کوتاه را برمی‌گزیند، زیرا این امر سبب می‌شود که در زندگی روزمره سریع‌تر و راحت‌تر به تحرکات و تغییرات محیط اطرافمان پاسخ بدهیم ولی متأسفانه همین شیوه وقتی در مورد مسائل ذهنی و از جمله در مورد تصمیم گیری درست توسط مغزمان به اجرا درمی‌آید باعث می‌شود که تحت تأثیر احساسات یا عقاید قبلی و از پیش موجود خود در مورد مسائل قرار گیریم و مغزمان آن احساسات و عقاید از پیش موجود را به‌عنوان راه میان بر و سریع‌تر برای پاسخ به مسئله مورد استفاده قرار دهد که در نتیجه گاهی دچار یک‌جانبه گرایی و اشتباه می‌شویم و تصمیم گیری درست برایمان مقدور نمی‌شود.
یکی دیگر از دلایل علمی که باعث می‌شود مغز در فکر کردن صرفه‌جویی کند میزان بالای مصرف انرژی توسط مغز است چون بدن به این انرژی نیاز دارد؛ مغز انسان سعی می‌کند با استفاده از راه‌های کوتاه و میان برِ موجود (احساسات، افکار و عقاید قبلیِ موجود در ذهن)، انرژی کمتری برای یافتن پاسخِ مسائل جدید مصرف کند.
این است راز اشتباه ما در هنگام تصمیم گیری‌هایمان که در اغلب موارد؛ علت پیش‌داوری‌های انسان نیز هست؛ زیرا پیش‌داوری نیز نوعی راه میان‌بر برای رسیدن مغز به جواب یک مسئله است.
هم‌چنین وقتی که مغز ما تحت فشار قرار می‌گیرد تمایل آن به یافتن راه‌های میان‌بر برای حل مسئله افزایش می‌یابد درنتیجه هرقدر ما تحت فشار قرا بگیریم امکان عدم تصمیم گیری درست توسط ما بیشتر می‌شود.
شاید تعجب کنید ولی محققان معتقدند که به‌طور کلی انسان‌ها در طول تاریخ و در هر دورانی با اطلاعات و فرضیه‌های اصلی خود زندگی کرده و خیلی کم با عقاید، نظرات و شواهد جدید مأنوس شده‌اند؛ زیرا تمام تصمیمات انسان‌ها متمایل به حفظ زندگی فعلی و شرایط روزمره‌ی آن‌ها بوده است.
به همین دلیل است که جا افتادن افکار جدید در جوامع بشری زمان می‌برد.
با پیدایش عصر اینترنت ما در معرض اطلاعات بیشتر و جدیدتری واقع شده‌ایم و می‌شویم اما هنوز هم تا حد زیادی در موتورهای جستجو فقط دنبال اطلاعاتی می‌گردیم که به‌نوعی احساس درونی یا فکری را که در سر داریم تأیید می‌کنند!
دسترسی آسان و سریع ما به حجم اطلاعات انبوه اینترنتی هرچند مزایای بسیار زیادی دارد ولی از سوی دیگر باعث می‌شود که برای گزینش و استفاده از این حجم انبوه اطلاعات دست به ساده‌سازی بزنیم و در این ساده سازی به سراغ اطلاعاتی می‌رویم که انتظار قبلی ما را در مورد موضوع یا مسئله‌ی مورد نظرمان بیشتر برآورده می‌کنند و این موضوع، تأییدی است بر ادامه‌ی حضور و وقوع قانون تأیید متعصبانه.
این وضعیت در طول تاریخ بشر به انحاء مختلف وجود داشته است. به‌طور مثال، فیلسوف انگلیسی «فرانسیس بیکن» Francis Bacon می‌گوید:
«وقتی بینش یا نظری را قبول می‌کنید هر چیزی را برای تحقق آن فکر مورد استفاده قرار می‌دهید و از سوی دیگر، تمام مواردی را که در نقطه‌ی مقابل نظرتان وجود دارد یا کم اهمیت می‌شمارید و یا کنار می‌گذارید.»
قانون تأیید متعصبانه چگونه می‌تواند تصمیم گیری درست را ناممکن کند
نخستین عاملی که باعث می‌شود نتوانیم از تأثیر مضر قانون تأیید متعصبانه در امان بمانیم عدم اطلاع ما از این قانون و از ساز و کار مغز انسان در انتخاب راه‌های میان‌بر برای تصمیم گیری است.
به عبارت دیگر، دنیا برای هر انسان شبیه به چیزی که به آن باور دارد دیده می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده توسط برخی محققان اگر متنی را با حسی خاص بخوانید تمام قسمت‌هایی که آن حس را تقویت کند برایتان چند برابر جلوه خواهد کرد.
قانون تأییدیه‌ی جهت دار در اصل، با خاطرات هر انسان پیوند دارد. خاطراتی که باورهای فعلی او را پشتیبانی می‌کنند؛ در حالی که آگاهی واقعی، موضوعی متکی بر بی‌طرفی است.
ما انسان‌ها خودبه‌خود در مسیر پیش‌داوری قرار داریم مگر این‌که از ساز و کار قانون تأیید متعصبانه مطلع باشیم و همیشه آن را برای تصمیم گیری درست مورد توجه قرار دهیم.
متأسفانه باورهای شخصی افراد قادر به مقاومت در مقابل دلایل منطقی هستند و این موضوعی است که تصمیم گیری درست توسط انسان را به مخاطره می‌اندازد؛ زیرا انسان در این حالت، خودبه‌خود میل دارد که دلایلی که مخالف عقیده‌ی او هستند را نبیند یا ناچیز بشمارد.
جمع‌بندی: با اطلاع از ساز و کار مغز انسان و جزئیات قانون تأیید متعصبانه، باید هنگام تصمیم گیری مراقب باشیم که میل، احساسات و افکاری که آن‌ها را درست می‌دانیم؛ باعث نادیده گرفتن سایر شواهدی که برخلاف طرز تفکر ما هستند یا کم اهمیت شمردن آن‌ها نشوند.
فراموش نکردن قانون تأیید متعصبانه و یادآوری آن به خود، یکی از سریع‌ترین و بهترین راه‌ها برای فراهم کردن زمینه جهت تصمیم گیری درست در هر کاری است.
منبع (ترجمه و تلخیص):